افزایش قربانیان سیلاب‌ها و ناتوانی طالبان در مدیریت بحران

در پی سرازیر شدن سیلا‌ب‌های‌ اخیر در افغانستان، بیش از ۴۰۰ تن جان‌های‌شان را از دست داده‌اند، صدها تن زخمی شده‌اند، هزاران خانه تخریب و ده‌ها هزار جریب زمین، باغ و زراعت مردم در ولایت‌های مختلف از بین رفته است. براساس گزارش‌ها، ولایت‌های‌ بغلان، بدخشان، تخار، غور، فاریاب، بادغیس و هرات بیشترین آسیب را دیده‌اند.

آنچه در پی این سیلا‌ب‌های ویرانگر نگرانی را افزایش داده، ناتوانی طالبان در مدیریت بحران و خطر افزایش تلفات جانی در اثر گرسنه‌گی، نبود سرپناه و مشکلات صحی است. هرچند سازمان ملل و کشورهای مختلف، در پی جمع‌آوری و فرستادن کمک‌ها به افغانستان‌اند، اما طبق گزارش‌ها، طالبان توان مدیریت و توزیع درست و‌ به‌موقع کمک‌ها را ندارند. گفته می‌‌شود که هزاران خانواده در ولایت‌های مختلف طی روزها و هفته‌های اخیر بدون داشتن سرپناه، نان و امکانات صحی سپری کرده‌اند. آخرین گزارش‌ها از ولایت غور و ولسوالی‌های آن می‌رساند که تمام راه‌ها تخریب شده و مردم که به کوه‌ها پناه برده‌اند، تا کنون هیچ نوع کمکی دریافت نکرده‌اند؛ وضعیتی که خبر از فاجعه‌ انسانی در روزهای آینده می‌دهد. در این پادکست دیدگاه‌های مهمانان برنامه را در این موارد خواهید شنید. ۸صبح شما را به شنیدن آن دعوت می‌کند.

۸ ثور؛ پایان یک جنگ و آغاز جنگ‌های دیگر

سی‌ودو سال پیش در هشتم ثور ۱۳۷۱، پس از چهارده‌سال جنگ نفس‌گیر، مجاهدین موفق شدند نظام کمونیستی در افغانستان را از میان بردارند. این جنگ ۱۴ سال پیش و با کودتای ۷ ثور رقم خورد که در آن حزب دموکراتیک خلق افغانستان با حمایت شوروی، داوود خان و خانواده‌اش را به قتل رساند و حکومت را به دست گرفت. جهاد افغانستان با استفاده از روایت دست‌نشانده‌گی بیرونی، به بسیج مردم پرداخت و با اشغال افغانستان توسط شوروی، توانست روایت جهاد را با محور مبارزه با استعمار همراه با دست‌نشانده‌گی، تقویت کند و به پیروزی برساند.

اما ۸ ثور، ختم جنگ نبود، بلکه آغازی بود برای جنگ‌های دیگر و درگیری بین گروه‌هایی که تا دیروز بر محور روایت جهاد با بیگانه متحد شده بودند. در این پادکست به این دو پدیده‌ مهم در تاریخ معاصر افغانستان پرداخته شده است؛ به ۷ و ۸ ثور و به این‌که چی شد پیروزی جهاد به شکست انجامید و جایش را به جهاد دیگر خالی کرد. طالبان چطور توانستند روایت جهاد را مصادره کنند و چی تغییری با گذشت زمان در بدنه‌ این روایت ایجاد شده است. ۸صبح شما را به شنیدن این پادکست فرا می‌خواند.

تداوم ممنوعیت آموزش دختران؛ طالبان در پی چیستند؟

سومین سال آموزشی در افغانستان بدون حضور دختران آغاز شد. نزدیک به سه میلیون دانش‌آموز و دانشجوی دختر از آموزش و تحصیل باز مانده‌اند. طالبان با منع آموزشِ، تحصیل و کار زنان، ارتباط زنان را با جامعه به شکل کامل قطع کرده‌ و حتا در تفریح‌گاه‌های عمومی، روزهای محدود و معینی در هفته برای زنان در نظر گرفته شده است. آرایش‌گاه‌های زنانه بسته شده و در آخرین مورد، حتا در برخی ولایت‌ها فرمان صادر کرده‌اند که دختران حق تماس تلفونی با برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی را ندارند. طالبان مدعی‌اند که مطابق شریعت، زن باید در خانه بماند و زنی که در خانه می‌ماند، نیازی به آموزش و تحصیل ندارد.

در این پادکست موضع طالبان در قبال زنان را به خوانش گرفته شده است. این‌که برداشت طالبان چی نسبتی با اسلام و جامعه‌ افغانستان دارد و امکان‌های مقاومت مدنی در افغانستان و به خصوص زنان در چیست؟ آیا طالبان با منع آموزش و کار زنان، در پی استفاده از آن به عنوان یک کارت بازی برای رسیدن به مشروعیت سیاسی داخلی و بین‌المللی هستند یا تلاش دارند با حذف زنان، امکان عبور و حتا گذار از خود را ناممکن یا دست‌کم دشوارتر کنند. ۸صبح شما را به شنیدن این پادکست هفته‌گی دعوت می‌کند.

نوروز و مقاومت فرهنگی در برابر بنیادگرایی اسلامی

جشن نوروز نماد تمدن چندهزارساله‌ در منطقه است که با توجه به اهمیت فرهنگ در نظام بین‌الملل، فرصتی برای هم‌گرایی اقتصادی و فرهنگی در بین مردم منطقه شمرده می‌شود. جشن نوروز بیان‌گر صدها هزارسال تجربه‌ انسانی است. ارتباط دقیق نوروز با طبیعت و کشیدن خطی از زمان که بهار را از زمستان جدا کند، بیان‌گر هماهنگی این جشن با طبیعت است. این هماهنگی طبیعی و این استقبال از گرما در مقابل سرما، در فرهنگ‌ها و سنت‌های مختلف منطقه تعامل جدانشدنی داشته است؛ چنان‌که در کشوری مثل افغانستان، چنان با دین گره خورده که با مراسم مذهبی (بلندکردن جهنده در مزار و دیگر نقاط کشور) تجلیل می‌شود. این طور به نظر می‌رسد که قصه‌ نوروز قصه‌ واقعی مردم است؛ قصه‌ای که اسلام طالبانی و گروه‌های بینادگرا با آن سر ستیز دارند و با حذف آن از زنده‌گی مردم، در پی کشاندن مردم به حاشیه و قطع ارتباط شان با میراث‌های باستانی و دیگران است.

در این پادکست به سراغ خوانش این قصه می‌رویم؛ این‌که چطور می‌توان نوروز را نجات داد و به عنوان امکانی برای بازخوانی سنت و همگرایی منطقه‌ای از آن استفاده کرد؛ منطقه‌ای که فرهنگ مشترک و آسیب‌های فرهنگی و طبیعی مشترک دارد. ۸صبح شما را به شنیدن این پادکست دعوت می‌کند.

پیام رهبر طالبان؛ از مجازات علنی زنان تا تهدید فتح جهان

پیام اخیر ملاهبت‌الله، رهبر پنهان گروه طالبان، کوتاه‌‌ترین، صریح‌ترین و جامع‌ترین پیامی بود که از سوی این گروه طی مدت حاکمیت‌شان بر افغانستان به نشر رسید. در این پیام رهبر طالبان بیشتر از هر زمانی، تقابل طالبان با غرب و دموکراسی غربی را آشکار ساخت و هم‌چنان به شکل صریح، از مجازات زنان در محضر عام سخن به میان آورد. آن‌چه در این پیام برجسته بود، استفاده از اصطلاح زمانی "فردا" بود. این‌طور به نظر می‌رسد که طالبان تا کنون با جهان مدارا کرده‌اند و اکنون به این اعتمادبه‌نفس رسیده‌اند که ماهیت اصلی‌شان را آشکار و جهان را به جهاد به هدف گسترش اسلام تهدید کنند.

در این پادکست به پیام اخیر رهبر طالبان و به تاثیر این پیام بر زنده‌گی زنان در افغانستان، سرنوشت اعتراضات زنان، تهدیدهای امنیتی این گروه برای کشورهای منطقه و جهان و این‌که فعالان حقوق بشر و زنان چطور می‌توانند از این پیام برای به رسمیت‌شناسی آپارتاید جنسیتی در دادگاه‌های بین‌المللی استفاده کنند، پرداخته شده است. ۸صبح شما را به شنیدن این پادکست دعوت می‌کند.

دانشگاه‌ در افغانستان؛ غیبت پرسش‌گری و ترویج افراطیت

جامعه‌ مدرن را زاده دانشگاه می‌دانند. یعنی تمدن امروزی بشر محصول محیطی است که در آن از علم، انتظار کشف حقیقت می‌رود تا بازتولید یا چرخیدن بر حقیقتی واحد که زاده‌ نظم آموزشی کلاسیک یا مدرسه‌ای است. در افغانستان اما دانشگاه همواره با شکست نظام‌های سیاسی، از مسیر اصلی آن بیرون و زمینه‌ای شده برای اهداف ویژه‌ ساختارهای سیاسی حاکم. در این میان دو بار حاکمیت طالبان بر افغانستان را شاید بتوان سیاه‌بخت‌ترین دوران تجربه‌ دانشگاه در افغانستان خواند. تلاش مدرسه برای استحاله‌ دانشگاه، سیاستی بود که طالبان در دور اول حاکمیت‌شان اجرا کردند و اکنون که نزدیک به سه سال از حاکمیت دوباره‌ این گروه می‌گذرد، در تلاش‌اند تا دانشگاه‌های افغانستان را تبدیل به مدرسه‌های سنتی و جایی برای تبلیغ ایده‌های ضد دانشگاهی کنند. توزیع سند ماستری برای هزاران ملا که از مدارس سنتی فارغ شده‌اند، گویای تلاش مدرسه برای تصرف کامل دانشگاه است. در این پادکست به مفهوم دانشگاه و سرنوشت آن در افغانستان و به تضاد دانشگاه و مدرسه و عواقب مدرسه‌سازی دانشگاه برای جامعه‌ افغانستان پرداخته شده است. روزنامه ۸صبح شما را به شنیدن آن دعوت می‌کند.

تأثیرات رویارویی ایران و اسراییل بر روابط تهران با طالبان

در پی حمله‌ی ایران بر اسراییل، این نگرانی به میان آمده است که پاسخ نظامی اسراییل یک جنگ تمام‌عیار را در منطقه رقم بزند. هرچند ایران بعد از فرستادن بیش از دوصد موشک و پهپاد به سوی اسراییل گفت که این عملیات پاسخی به حمله اسراییل بر کنسول‌گری این کشور در دمشق بوده و این داستان تا پاسخ دوباره‌ی اسراییل، برای ایران تمام‌شده است؛ اما نگرانی از نوعیت حمله‌ اسراییل و پاسخ دوباره‌ ایران هنوز پابرجاست.

آن‌چه به دنبال این رویارویی نظامی اتفاق می‌افتد، تغییر مناسبات قدرت در منطقه و یارگیری‌های دیپلماتیک و نظامی جدید خواهد بود که بر رابطه ایران با طالبان نیز تاثیر می‌گذارد. معاون سفارت ایران در کابل، در روزهای اخیر و پس از حمله‌ ایران بر اسراییل، در دیدار با مولوی عبدالکبیر، معاون سیاسی نخست‌وزیر طالبان، گفت که مخالفان طالبان اجازه‌ فعالیت سیاسی در ایران را ندارند. این گفته‌ها ظاهراُ اولین موضع‌گیری مستقیم ایران در مورد مخالفان سیاسی طالبان در خاک این کشور بود. در ایکس‌اسپیس این هفته‌ روزنامه‌ی ۸صبح، به پیامد‌های این رویارویی نظامی و تأثیرات آن بر رابطه‌ ایران و طالبان می‌پردازیم. تاثیر این رابطه بر گروه‌های سیاسی و نظامی مخالف طالبان چه خواهد بود و آیا نزدیکی ایران و طالبان، سیاست غرب در مقابل طالبان را نیز وارد فاز جدیدی خواهد کرد؟ این پرسش‌ها در صحبت‌های مهمانان این پادکست پاسخ داده شده است. ۸صبح شما را به شنیدن آن فرا می‌خواند.

ګډ غم او درد څنګه د یو مشترک سیاسي روایت په ایجاد کې مرسته کولی شي؟

د ملت جوړونې لپاره یو مشترک روایت ته ولې اړتیا ده؟ او آیا موږ د یو ملت په حیث مشترک دردونه لرو؟

دا پوښتنې شاید ډېری جذابی او جالب ښکاره نشي، ولې ډیري بنسټیزي دي. ملتونه په مشترکو افسانو او روایتونو را جوړیږی او دا روایتونه د تاریخي پېښو په مرسته شکل نیسي. ځیني ټولنپوهان د مشترکو دردونو او امیدونو شتون په ملت سازي کې مهم بولي او انګېري هغه ملتونه چې مشترک تاریخي دردونه یې نه دي تجربه کړي نشی کولی مشترک ارمانونه ولري. ددې او ورته پوښتنو د ځواب لپاره هشت صبح ورځپاڼه تاسو د دې مهم پاډکاسټ اوریدلو ته رابولي.