"Het vergt heel veel om te vechten terwijl je oorlog verafschuwt, te accepteren dat je alles kwijtraakt terwijl je liever gelukkig zou zijn, om vernietiging onder ogen te zien terwijl je het idee van een hogere beschaving koestert."

Dit najaar verschijnt Lettres à un ami allemand van Albert Camus voor de eerste keer in het Nederlands. Het werk wordt uitgebreid ingeleid door Bas Heijne, zoals hij dat eerder deed bij heruitgave van Menno ter Braaks Het nationaalsocialisme als rancuneleer en George Orwells Over nationalisme.

De vertaling is van de hand van Jozef Waanders.

Vrijdag 27 september nemen we daarom een bijzondere aflevering op van onze podcast over dit sleutelwerk van Camus. Ik ga in gesprek met Jozef en Bas Heijne, in de Marnix Zaal van DUMS aan het Domplein in Utrecht.

En jij kan daarbij zijn.

Meld je nu aan via www.centre-erasme.nl/event. Voor slechts 5 euro krijg je een prachtig programma en een lekker drankje. Ben je lid van petje-af dan hoef je dat uiteraard niet te betalen.

Aanmelden kan vanaf nu. We zien er – na de feestelijke edities van de vorige twee jaren – weer naar uit je te begroeten!

“Foucaults commandosamenleving vol hospitalen, gestichten, gevangenissen, kazernes en fabrieken is niet meer de maatschappij van nu. We hebben inmiddels allang een samenleving van fitnessstudio’s, kantoortorens, banken, vliegvelden, shopping malls en laboratoria voor gentechnologie.”

Op deze manier drukt de Koreaans-Duitse filosoof Byung-Chul Han uit dat we vandaag de dag geen externe controle van een panopticum meer nodig hebben, omdat we die helemaal hebben geïncorporeerd.

Waarom laten we ons vrijwillig uitbuiten in wat Han “de vermoeide samenleving” noemt?

Zei Marx dat religie “opium van het volk” of “opium voor het volk” is, en waarom is dat verschil belangrijk?

En welke prijs zijn we bereid te betalen om van negativiteit tot positiviteit te komen?

Te gast is Floris Schleicher

De denker die centraal staat: Han

“Het doel van de wetten is niet om af te schaffen of te beperken, maar om vrijheid te behouden en te vergroten.”

Op deze manier drukte John Locke een van de basisbeginselen van zijn klassieke liberalisme uit.

Waarom is voor de samenleving die Locke voor ogen had, persoonlijke matiging onmisbaar?

Wat is de tragedie van het liberalisme?

En waarom is Locke in zekere zin een slachtoffer van zijn eigen succes?

Te gast is Bert van den Brink

De denker die centraal staat is Locke

“Tegenwoordig is alles middel geworden. Er is geen doel meer. Wij weten niet meer, waarheen wij op weg zijn. […] Zo is de mens, die oorspronkelijk het doel was van elk menselijk stelsel, in werkelijkheid volkomen geworden tot middel van juist die middelen, die hem moesten dienen: bijvoorbeeld de economie of de staat.”

Deze scherpe analyse van de tijd gaf Jacques Ellul al in 1948.

Waarom wordt Ellul “de man die alles al voorzien had” genoemd?

Hoe holt het technologisch-economische systeem onze vrijheid uit?

En waarom wantrouwde hij filosofen?

Te gast is Frank Mulder

De denker die centraal staat is Ellul

“Aangezien de ervaring ons toont dat zij die in een hemel en hel geloven tot elk soort misdaad in staat zijn, is het evident dat de neiging tot het kwade niet voortkomt uit onwetendheid van het bestaan van God en niet gecorrigeerd wordt door de kennis die men verwerft van een God die straft en beloont. [...] We hebben geen enkel recht om te beweren dat een atheïst noodzakelijk losbandiger moet leven dan een afgodendienaar.”

Op deze manier brak de 17e eeuwse filosoof Pierre Bayle een lans voor de atheïst.

Waarom ging Bayle nog veel verder in zijn tolerantie en godsdienstvrijheid dan zijn vooruitstrevende tijdgenoten als John Locke?

Hoe balanceert hij tussen scepsis en geloof?

En waarom gelooft hij dat juist absolutisme de juiste staatsvorm is voor tolerantie?

Te gast is Patrick Loobuyck

De denker die centraal staat: Bayle

“Als het één van de taken van de filosofie is om de heerschappij van het woord over de menselijke geest te verbreken - ten eerste door misverstanden over de relaties tussen concepten te verhelpen die bijna onvermijdelijk ontstaan door ons taalgebruik, en, ten tweede, door onze gedachten te bevrijden van datgene waarmee zij door de uitdrukkingsmiddelen van de alledaagse taal worden opgezadeld - dan kan mijn Begriffsschrift een nuttig werktuig zijn voor de filosoof”

Zo beschrijft Gottlob Frege het belang van zijn filosofische project: het opschonen van de wiskundige en filosofische taal.

Waarom was de introductie van onder meer de kwantor zo’n revolutie in wiskunde en filosofie?

Op welke manier kwam hij met een antwoord op de oude filosofische droom van onder andere Leibniz?

En hoe bracht hij de linguistic turn in gang?

Te gast: Wim Vanrie
De denker die centraal staat: Frege

Met wat zal
Ik de wereld vergelijken?
Maanlicht, gereflecteerd
In dauwdruppels,
vallend van een
Kraanvogelsnavel

Op deze manier drukt de 13e eeuwse Japanse denker Zenmeester Dōgen uit dat alle dingen verbonden zijn in vergankelijkheid en daarmee tegelijk iets onvergankelijks bevat.

Hoe verwerft Dōgen niet via, maar ín meditatie inzicht in de verlichting?

Wat is voor hem uiteindelijk de weg om gestalte te geven aan de compassie met de tienduizend dingen?

En op welke manier is Heidegger met zijn grote werk Sein und Zeit schatplichtig aan het Japanse zenboeddhisme van Dōgen?

Te gast is Michel Dijkstra

De denker die centraal staat: Zenmeester Dōgen

"Gelukkig leven (..) willen alle mensen, maar als het er op aankomt scherp te onderscheiden wat nu precies het leven gelukkig maakt, tasten ze in het duister.”

Op deze manier drukte de Romeinse filosoof Seneca uit dat we het geluk op de verkeerde plek zoeken.

Wat is volgens Seneca wél de goede plek om het geluk te zoeken?

Hoe hangen zorg voor de ziel en zorg voor het lichaam samen?

Waarom wordt hij vaak gereduceerd tot interessante aforismen, terwijl zijn natuurfilosofie onmisbaar is voor een goed begrip van zijn denken?

Te gast is Dennis de Gruijter

De denker die centraal staat: Seneca