Kinga Krauze mówi o sobie, że jest socjo-eko-hydrolożką, która w swojej pracy stawia na rozwiązania oparte na naturze. A wszystko w myśl zasady: przyrodę wprowadzić tam, gdzie jej nie ma, zachować tam, gdzie jest i przy okazji - wspierając ją - korzystać z jej usług. Jako ekohydrolożka pracująca z ludźmi szuka odpowiedzi na różne pytania. Na przykład jak postrzegamy elementy przyrody, co byśmy chcieli, a czego byśmy nie chcieli widzieć w krajobrazie, jakie mamy zdanie np. o… kałużach? Rozmówczyni podkreśla, że należy do grupy ekologów, którzy funkcjonują w niekończącej się depresji, martwiąc się co zrobi na starość, kiedy będzie musiała walczyć o przetrwanie. W tym kontekście rozmawiamy o niedowiarkach w sprawie zmian klimatycznych i popycie na wodę większym niż podaż na południu Europy, w miejscach, gdzie Polacy tak chętnie inwestują w nieruchomości. Wyjaśniamy czym jest eurobarometr, nawiązując do badań statystycznych, w których Polacy wydają się być dużymi optymistami, wyznając zasadę: „nas to nie dotyczy”. Kinga podkreśla, że technologia odcina nas od przyrody, że patrzymy na świat zza szyby, dlatego mamy zbyt duży dystans do problemu zmian klimatycznych i niewielu z nas angażuje się w działania, które mogłyby coś zmienić. „Jak myślę o rzece to widzę cały kosmos” – zdradza nam nasza gościni, dlatego w rozmowie poruszamy bardzo wiele wątków, które wiążą się z rzekami. W nawiązaniu do poprzednich spotkań kontynuujemy rozmowę o rybach. Badaczka wyjaśnia, że problemem dla ryb jest nie tylko cieplejsza woda, która sprawia, że ryby potrzebują zużyć niemal 50% swojej energii na tą czynność. Zwraca uwagę, że ryby mają różne stadia rozwojowe (ekogatunki), które wymagają odmiennych potrzeb środowiskowych. Dlatego tłumaczy, jak ważna jest zróżnicowanie koryta rzeki (płycizny, głęboczki), zmiany poziomu wody, potrzeba wylewania wody na łąki. Tego wszystkiego potrzebują do życia ryby. W rozmowie powracamy do Łodzi (zaczęliśmy od niej rozmowę z prof. Iwona Wagner w pierwszym sezonie naszego podcastu). Przybliżamy jej specyficzny charakter przemysłowy. Rozmawiamy o zamknięciu rzek w kanałach, o możliwości wyciagnięcia rzek spod ziemi, zastanawiając się czy jesteśmy w stanie odtworzyć cały system, który tą rzekę zasila wodą – aby zbliżyć się do uzdrowienia zaburzonego cyklu wodnego. Na przykładzie doświadczeń miejskich Kinga opowiada o potrzebie zachowania zielonych korytarzy i odtwarzania ich jako szansy na odtworzenie rzek dla ludzi i niehumanitoidów. Podkreśla, że ważne, aby odzyskiwać deszczówkę i aby jak najwięcej wody trafiło do gruntu. Rozmówczyni wyjaśnia co potocznie znaczy MARCEPAN i na czym naukowcy Polskiej Akademii Nauk skupiają się w projekcie LIFE Pilica obejmujący rzekę Pilicę, która dla ERCE PAN jest poligonem badawczym od dwóch dekad. Jednym z celów tego projektu jest poprawa warunków do migracji ryb (udrożenienia), odtworzenie starorzeczy czy mokradeł. Za pomocą rozwiązań opartych na przyrodzie projekt skupia się na odbudowie buforowych stref roślinnych, które zatrzymują dopływ azotu i fosforu spływem powierzchniowym do rzek i jezior. W ten sposób przechodzimy do problematyki wykorzystania nawozów w rolnictwie, odwołując się do badań, które wskazują, że ograniczenie konsumpcji mięsa i odzwierzęcych produktów o połowę zmniejsza dopływ azotu do wód o 48%. Inne badania dowodzą, że 70% nawozów stosowanych na polach trafia do wody. Tą część rozmowy kwitujemy: „czyste marnotrawstwo” (które dodatkowo sprawia, że mamy zanieczyszczone rzeki – przypis redaktora). Projekt LIFE Pilica skupia się na pomocy małym miastom w budowie planów adaptacyjnych do zmian klimatu. Naukowcy tłumaczą jakie korzyści daje przyroda w miastach i kto z niej korzysta. W tym wątku rozmowy wyjaśniamy, czym jest ekogentryfikacja, która klasyfikuje nas do dwóch grup - tych, którzy mają i tych, którzy nie mają dostępu do usług ekosystemów. Z Kingą rozmawiamy też o mapach usług ekosystemowych dla planistów, które wskazują na walory obecnej przyrody, z rekomendacjami, że warto inwestować na terenach już przekształconych, odtwarzając niektóre z usług zdegradowanego środowiska przyrodniczego, a na pewno nie warto zabudowywać terenów świadczących wiele usług. Nasza gościni wyjaśnia, że jeśli chcemy zadbać o stan ekologiczny rzek, to musimy zadbać o warunki aerosanitarne. I tłumaczymy, co to znaczy. Rozmawiamy również o tym, jak tym jak manipuluje się informacjami i jak się poruszać po informacjach, aby dotrzeć do tych prawdziwych. Po raz kolejny podkreślimy, że gleba to ważny i różnorodny ekosystem powiązany z rzeką.

Punktem wyjścia rozmowy z Agatą jest wytłumaczenie czym jest field recording a gościni zabiera nas do Żukowa – pomorskiej wsi, opowiadając o pszczołach, zwierzętach hodowlanych, dzikiej naturze i relacji między nimi. Żukowo -Wrocław – to nie tylko miejsca związane z twórczością naszej gościni, to ziemie odzyskane, to tożsamościowe tematy, które w tych miejscach są nie do końca „przegadane". To wspólny mianownik osób przesiedlonych, które skłaniają Agatę do zadawania sobie wielu, wielu pytań.
Dźwięk pojawia się w różnych miejscach życia naszej rozmówczyni, która jest reżyserką teatralną, reżyserką wznowień, zajmuje się dźwiękiem, współtworzy Pasmo dla Ziemi w Radiu Kapitał i prowadzi badania z zakresu muzykologii.
Rozmawiamy o tym, skąd wzięło się przysłowie – „dzieci i ryby głosu nie mają" zwracając uwagę, że ludzka perspektywa postrzegania świata ogranicza nas w zrozumieniu świata natury, np. świata podwodnego. Dlaczego? Bo aby stworzyć sobie scenografię życia my, ludzie, korzystamy głównie ze zmysłu wzroku a ryby z słuchu. Szukamy wspólnych cech, które łączą nas z rybami, skupiając się na słuchaniu.
Ryba ma tylko ucho wewnętrzne. Gęstość ciała ryby jest zbliżona do gęstości wody. A to oznacza, że dźwięk przechodzi przez nią całą, nie musi zatem być „zgarniany" przez błonę bębenkową, jak w uchu ludzkim. Przy komunikacji ryby wykorzystują pęcherz pławny i linię boczną swojego ciała, które pomagają rybie w słuchaniu. Ryby słyszą całymi swoimi ciałami i mówią to, co są w stanie usłyszeć. Mowa potrzebna im jest do obrony – odstraszają dźwiękami, a samce ryb wydają dźwięki w zalotach godowych. Komunikacja dla ryb jest kluczowa, dlatego jak jedna ryba mówi to druga jej słucha.
Ich dobry słuch bywa też zagrożeniem dla nich. Agata
Wyjaśnia czym jest hydrofon (mikrofon, który nastawiony jest na odbiór wibracji i służy do nagrań podwodnego świata), którego zapis jest rodzajem transkrypcji tego, co można usłyszeć pod wodą. Opowiada o tym, co słyszy nagrywając odgłosy podwodnego świata. Okazuje się, że pod wodą wydawanie dźwięków jest bardziej efektywne, bo rozchodzą się one tam 4 razy szybciej niż w powietrzu. W wodzie słychać wiatr, dźwięki jakie wydziela woda przepływając przez przeszkody, ludzkie rozmowy i kroki, przelot samolotu.
Hałas pochodzenia antropogenicznego w wodzie jest bardzo duży. To głównie transport , wydobycia podwodne (eksplozje), podwodne fermy wiatrowe. To szum, który przeszkadza rybom w komunikacji, która jest kluczowa dla ich życia. Dlatego łumaczymy, że ludzkie odgłosy wpływają na to, że ryby mogą się mniej skutecznie rozmnożyć, że ten hałas je stresuje i sprawia, że czują się cały czas zagrożone dlatego nie oddalają się od młodych i nie mogą dostarczyć im pożywienia. Jednym słowem ludzki hałas zakłóca im rytm życia. Na to nakłada się globalne ocieplenie i boom sprzętowo-technologiczny do łowienia ryb.
W końcowej części rozmowy wracamy do zachodniej części polskiego wybrzeża. Agata tłumaczy, że mieszkańcy ziem odzyskanych to nie byli ludzie morza, którzy mieli tradycje łowienia. Podkreśla, że to byli rolnicy, którzy przenieśli swoje zwyczaje na nowe tereny, dlatego możemy powiedzieć, że „uprawiali" morze mając na celu jak największy połów, bez oglądania się na skutki takiej intensywnej uprawy. Temat ten łączy się z problemami wyprzedaży dna morza w skali świata. Mało się o tym jeszcze mówi, ale trwa boom inwestycyjny dla prywatnych inwestorów.
Nasza gościni barwnie opowiada o tym, jak w praktyce wygląda podsłuchiwanie podwodnego życia i w ogóle łowienie dźwięków. Wymaga to cierpliwości i bezruchu, aby nie zakłócić odgłosów spod wody. Ale nie tylko ryby „stają" na jej drodze. Wspomina na przykład nietypowe spotkanie z wilkiem w trakcie podwodnego nasłuchiwania.
Zdradza też jeden ze swoich talentów. Otóż potrafi naśladować odgłos kiełży. Musicie tego posłuchać! Dlatego zatrzymajcie się, a potem zanurzcie się w tej rozmowie.

Ale na to byście nie wpadli, prawda? Że do naszego podcastu zaprosimy… Joannę Kołaczkowską, aktorkę, piosenkarkę, artystkę kabaretową. Zrobiliśmy to i jesteśmy dumni z naszego pomysłu. Bo ta rozmowa popłynęła jak zdrowa rzeka, której nic i nikt nie przeszkadza.

Od dziecka mówili o niej „żywe srebro”. Zresztą sama przyznaje, że od zawsze była „dziką rzeką”, pełną pomysłów na siebie, napędzaną przemożną potrzebą bycia blisko ludzi. A podczas rozmowy poznaje jeszcze jedną prawdę o sobie. Wcześniej jakoś nie wpadła na to, że zawsze była blisko wody. A była, na przykład w czasie, kiedy trenowała jazdę na łyżwach.

Rozmowa jest inna niż zwykle nie tylko z powodu gościni. Bo zaroiło się w naszym studiu. W rozmowie uczestniczy też rzeczna ekspertka, dr inż. Ilona Biedroń, prezeska Fundacji Zdrowa Rzeka. Zadaje pytania, ale też niesie kaganek oświaty. To dzięki niej Joanna poznaje szereg absurdów związanych z wodą. Oto jeden z nich: do naszych kranów dopływa czysta, uzdatniona woda. Spłukujemy nią klozetowe muszle, podlewamy trawnik, ale jej nie pijemy, bo wolimy tzw. mineralną ze sklepu. Czy to się nie nadaje do kabaretu?

Wspólnie próbujemy odpowiedzieć na pytanie, które stawia Joanna: dlaczego tak się dzieje i co trzeba zrobić, żebyśmy zmądrzeli. Bo na razie najczęściej nie rozmawiamy o wodzie, nie mamy do niej szacunku, nie oszczędzamy jej.

Oczywiście są wyjątki potwierdzające regułę. Joanna jest takim wyjątkiem. „Leje wodę” w kabarecie, w życiu szczędza ją na każdym kroku. Dla niej napełnienie wodą całej wanny, żeby wziąć kąpiel, to jakiś absurd.

- Nie, nie, nie używam, no nie - mocno to podkreśla. A redaktor prowadzący Robert Feluś dodaje, że to marnotrawstwo nie tylko wody, ale też i pieniędzy.

Z wanny wychodzimy w teren. Prezeska Ilona tłumaczy Joannie, dlaczego przekształciliśmy mokradła, pogłębiliśmy rzeki, osuszyliśmy bagna i jak bardzo szkodliwe są, w dobie zmian klimatycznych, te złe ludzkie nawyki czynienia sobie ziemi poddaną. Tercet w studiu zastanawia się, kiedy takie zmiany powinny zajść w społeczeństwie, żeby te procesy odwrócić i kto miałby je rozpocząć. Rozmawiamy o tym, jak zmiany ekologiczne zachodziły w świadomości Joanny i jaki wpływ na to miał jej przyjaciel Szymon Majewski.

Na razie problemy z wodą to temat nieciekawy dla społeczeństwa. Ludzie od siebie odpychają ten temat, bo uważają, że to sprawa jakichś odpowiedzialnych za służb, a nie zwykłych ludzi. Tymczasem edukować w tym temacie trzeba szybko i najszerzej jak się da. Używając do tego oryginalnych źródeł dotarcia. Tematy wody można na przykład wplatać w popularne seriale telewizyjne.

W pewnym momencie rozmowa schodzi na temat… studni Joanny. Przy tej okazji tłumaczymy naszej gościni, jak woda krąży w przyrodzie i jak człowiek wpływa na wędrówkę kropli wody w krajobrazie. W rozmowie obalamy mit, że woda kiedyś się skończy, przypominając, że jest jej cały czas tyle samo w obiegu, ale nasza działalność wpływa na ekstremalne zdarzenia, które sprawiają, że tej wody dostępnej dla człowieka jest coraz mniej.

Kiedy rozmawiasz z gwiazdą sceny kabaretowej nie może zabraknąć tzw. kawałów. Okazuje się, że Joanna nie zna ich zbyt wiele, a wśród tych, które czasem opowiada nie ma żadnego o wodzie. Sytuację „ratuje” redaktor prowadzący, opowiadając dwa wodne kawały własnego autorstwa. Ponieważ nie były one najwyższych lotów to Joanna po ich wysłuchaniu tarzała się ze śmiechu „wewnętrznie”. wielu kawałów, tym bardziej o wodzie, dlatego Redaktor opowiedział dwa, w trakcie których nasza gościni tarzała się wewnętrznie.

Zaraz po tych żartach z dolnej półki tłumaczymy, jak to się stało, że Joanna znalazła się w podcaście Zdrowa rzeka i jak wyglądało nasze pierwsze z nią spotkanie. A w finale obarczamy ją wiedzą ciężką jak żwir: dowiaduje się właśnie, że w polskich rzekach brakuje żwiru i że nie ma w nich dobrych warunków do rozmnażania ryb. Tłumaczymy jej, kto się zna na rzekach i kto może je leczyć. Opowiadamy o opiekunach rzek i o edukacji rzecznej poza salami wykładowymi – o Magdzie z 515 km Odry czy o Strażnikach rzek WWF.

To rozmowa, w trakcie której Joanna zrozumiała, że wątek wodny musi wkomponować w kolejny kabaret, a pogłębianie rzek to nie sposób na zwiększenie ilości wody w rzece, a wręcz przeciwnie to tylko pogłębianie problemu z wodą. Odpowiadając na „wodne” pytania Joanny odwołujemy się do wcześniejszych rozmów z Mateuszem Grygorukiem, czy Szymkiem Opryszkiem. Joanna wychodzi z rozmowy napełniona wiedzą i przejęta.

To pierwsza rozmowa, z którą płyniemy na Polską wieś i obszarów rolniczych, które zajmują 60% powierzchni naszego kraju. Rolnictwa, które bez wody nie istnieje. Do rozmowy zaprosiliśmy dr hab. Jerzego Kozyrę z Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. Naukowca i praktyka - geografa, klimatologa i agrometeorologa badającego zmiany klimatu i ich wpływ na rolnictwo.

Rozmowę zaczynamy od wytłumaczenia jak pogoda wpływa na rośliny, które do życia potrzebują tylko 3 składników: światła, wody i dwutlenku węgla, przypominamy przy tym podstawowe równanie fotosyntezy. Nasz gość zwraca uwagę, że dla roślin nie są ważne charakterystyki miesięczne czy sezonowe, ale optymalne warunki pogodowe potrzebne do ich wzrostu. Popatrzenie w taki sposób na potrzeby roślin to klucz na rozmowy o klimacie z rolnikiem.

Jerzy opowiada o tym jak potoczyła się jego ścieżka zawodowa i naukowa, jak klimatolog zaczął interesować się rolnictwem. Z tej części rozmowy dowiemy się też, że rozwój telefonii komórkowej zaczął się od potrzeb meteorologii.

Wielokrotnie w rozmowie wracamy do scenariuszy klimatycznych, do badań jak będzie wzrastać temperatura w kolejnych dekadach. Naukowiec opowiada w jakim stopniu pierwsze symulacje się sprawdziły w stosunku do tego jakie zmiany we wzroście temperatury zaszły w ostatnich dekadach w Polsce. Zakładano bowiem, że temperatura będzie rosnąć o 0.3 stopnia Celsjusza a w ostatnim dziesięcioleciu temperatura wzrosła o 1 stopień! Rozmówca podkreśla, że jeśli taki trend się utrzyma – to skutki tej zmiany będą dla nas groźne.

Dlatego rozmawiamy o adaptacji rolnictwa do zmian klimatu – o dopasowaniu rolnictwa do obecnych warunków, o bardziej ciepłolubnych roślinach i o ziemniakach, które nie przywykły do upałów. To rozmowa, w której tłumaczymy, że rolnictwo ciągle się zmienia dostosowując się również do instrumentów ekonomicznych. Ekspert, który zajmuje się kształtowaniem Wspólnej polityki rolną opowiada o dopłatach do obszarów o niekorzystnych warunkach zagospodarowania (ONW), dopłatach bezpośrednich i ekoschematach oraz o tym do czego zostały wykorzystane dotychczas środki unijne w polskich gospodarstwach. Mówi o wzroście plonowania pszenicy, o wielkich areałach uprawianej kukurydzy, które mają różne konsekwencje środowiskowe, czy o 3 mln ha nieużytków, które są szansą na sukcesję przyrody w krajobrazie rolniczym. Gość tłumaczy również, dlaczego nie powinniśmy orać pól i jakie są metody zastępcze, które pozwalają na bardziej ekologiczne gospodarowanie na gruntach rolnych oraz jakie nowe znaczenie mają „roboty polowe”.

Cena, którą uzyskuje rolnik za uprawę jest niższa niż nakłady jakie musi zainwestować w uprawy, dlatego nasz gość podkreśla, że to wyjątkowo trudny moment dla polskiego rolnictwa (w szczególności dla tych małych i średnich gospodarstw), które wpuszczane jest w pułapki adaptacyjne. Rolnicy „idą” w duże inwestycje, bo pokazuje się im szansę na duże możliwości. Ekspert podkreśla potrzebę opracowywania nowych, potrzebnych regulacji zwracając uwagę, że muszą być to rzetelnie opracowywane dokumenty, narzędzia, których nie można opracowywać na ostatnia chwilę.

To rozmowa, o tym jak bardzo rolnik jest uwikłany w sprawy wodne i że dobre praktyki środowiskowe nie będą możliwe do zastosowania w rolnictwie bez odpowiedniego przygotowania - dobrej edukacji i miejsc pokazowych, gdzie zastosowanie teorii będziemy mogli zobaczyć w praktyce.

Mówi o sobie, że jest ulicznikiem, dlatego od wyjaśnienia tego dlaczego ulicznik zajął się rzekami rozpoczynamy rozmowę z Józefem Jeleńskim – ojcem renaturyzacji rzek, która opiera się na odbudowie procesów, które pozwalają rzekom być zdrowe.

Rozmowa z Józefem płynie swoim wartkim nurtem, w której opowiadamy o doświadczeniach trenera kadry narodowej wędkarzy muchowych poprzez różne sposoby na wygranie zawodów z wykorzystaniem wody w różnej postaci 😉. W rozmowie Józef opowiada co łączy Libię z rzeką po której można jeździć golfem (VW golf) i jak to się przekłada na bliski kontakt Józefa z najbliższą mu rzeką – Rabą w okolicach Myślenic i jak można zaangażować lokalne władze w projekty leczenia rzek.

Józef wspomina lata, kiedy w Polsce mogliśmy się pochwalić rzekami sięgając pamięcią do ostatniego dziesięciolecia XX wieku. Rozmówca zwraca uwagę, że aby dobrze zarządzać rzekami powinniśmy dobrze je definiować, bowiem rzeka to coś więcej niż woda płynąca, jak obecnie ją definiuje Polskie prawo. Aby dobrze zarządzać rzekami, trzeba wiedzieć jakie są przyczyny skutków, którym chcemy zaradzić (reguła Driver – preasure).

Wykorzystując doświadczenie Józefa, który dosypuje żwir do rzek, rozbiera zapory przeciwrumowiskowe i zasypuje stopnie wodne staramy się dociec jakie poszczególne kroki należy poczynić aby dobrze podejść do renaturyzacji. Rozmówca podkreśla w tym procesie rolę geomorfologii fluwialnej i ekspertów, którzy znają się na rzekach – hydromorfologów. Józef opowiada o śledztwie jakie podjął aby znaleźć właściwą osobę, która może mu pomóc zrozumieć rzeki. Śledztwa, które doprowadziło do krakowskiego oddziału Polskiej Akademii Nauk i wielkiego naukowca, który poświęcił się rzekom karpackim – prof. Wyżgi. Połączenie wiedzy, sił i chęci odwrócenia rzek od hydrotechnicznego podejścia na rzecz odtworzenia naturalnych procesów zaowocowały jedną z pionierskich publikacji dot. renaturyzacji polskich rzek.

Pod koniec rozmowy dajemy szanse Józefowi wcielenia się nie tylko w rzekę, ale tez w rolę szefa zarządcy wód. Jakie 3 pierwsze decyzji podjąłby taki prezes i co powiedziałaby rzeka jakby dano jej głos?

Wsłuchajcie się w rozmowę Zdrowej rzeki z Józefem. Zapraszamy.

Rozmowę ze światowej sławy profesorem rozpoczynamy od zdradzenia recepty na tak piękną karierę zawodową. Dowiadujemy się, że to nie tylko talent, ciężka praca i szczęście ale też dobra kondycja fizyczna. To są klucze, które otwierają drzwi do poważania w środowisku i do zdobywania nagród o międzynarodowym znaczeniu.

W rozmowie ze specjalistą od zmian klimatu odpowiadamy płaskoziemcom – klimat się ociepla i to w każdej skali – globalnej, regionalnej, punktowej i to jest niepodważalne. A anomalne chłodne temperatury i odchylenia od normy (nowej normy) będą się pojawiać, ale nie znaczą, że ocieplenie się skończyło. Rozmówca powołuje się tutaj na ważny komunikat Sekretarza Generalnego ONZ, że dawne ekstrema staną się nową normą.

Profesor Kundzewicz tłumaczy, że klimat zmieniał się zawsze, ale, że teraz zmienia się inaczej. Dawne zmiany klimatu nie były zależne od ludzi – bo wtedy nas jeszcze nie było na Ziemi. Zależały od aktywności słońca i składu ziemskiej atmosfery. Rozmówca podkreśla, że w 1800 roku na świecie żyło poniżej 1 mld ludzi i średni (oczekiwany) czas życia wynosił 30 lat. Obecnie jest nas w sumie 8 mld, a długość oczekiwanego wieku życia wydłużyła się do 73 lat. Oznacza to, że antropopresja związana z ogromną liczbą ludzi jest niespotykana wcześniej w historii planety. Dlatego rozmawiamy o tym, czy możemy się pomieścić na kuli ziemskiej i czy da się żyć z przyrodą w zgodzie.

Pokora, skromność i samoograniczenie to klucz do pogodzenia potrzeb człowieka i zasobów naturalnych Ziemi. Do tego dochodzi redukcja śladu węglowego i śladu wodnego. To kluczowe cele, jakie stoją przed ludzkością dzisiejszego świata. Profesor podkreśla, że nasze działania powodują, że pozostawiamy po sobie ślad ekologiczny i powinniśmy mieć tę świadomość. Zmiany klimatu to bowiem nie jedyny problem, z którym się mierzymy. Drugi problem to zachłanność ludzka – podkreśla nasz rozmówca, wskazując, że potrzebujemy dużo więcej miejsca i żywności niż kiedykolwiek wcześniej.

Dlatego też w rozmowie nie pomijamy takich wątków jak ślad węglowy jaki powstaje przy produkcji choćby samochodów elektrycznych czy węglowej energii, jaką zasilane są polskie elektryki. Rozwijamy temat rozmawiając o dążeniu do zeroemisyjnej gospodarki w Europie i Chinach, wskazując na wypracowaną mapę drogową odejścia od węgla i zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego.

Węgiel – klimat – zdrowie. To powiązane tematy, dlatego rozmawiamy i o skutkach palenia byle czym w kopciuchach, i o tym, jak upały wpływają na starzejące się społeczeństwo Europy. Poznajemy statystyki zgonów na skutek upałów w Paryżu z 2003 i odwołujemy się do przykrych przykładów statystyk z polskich miast.

Nie sposób było nie poruszyć też problemów z wodą, np. kwestii szybko wysychających rozlewisk po tegorocznej wiośnie. Profesor opisuje jak w zmieniającym się klimacie zmienia się struktura czasowa opadów. Tłumaczy, że w cieplejszej atmosferze mieści się więcej pary wodnej co przekłada się na to, że rośnie potencjał do gwałtownych opadów. Podkreśla, że tzw. kapuśniaczków jest znacznie mniej niż w przeszłości, a więcej doświadczamy deszczy ulewnych, że zmienił się czas trwania opadów. Teraz są krótsze i bardziej intensywne. Dlatego też coraz częściej mamy do czynienia z powodziami miejskim, błyskawicznymi, które pojawiają się w miejscach, gdzie nie ma rzeki.

Rozmawiamy o tym, że zmienił się stosunek sumy opadów w sezonie ciepłym do sumy opadów w półroczu zimnym – co oznacza, że mniej wody mamy wtedy, kiedy jest ciepło, kiedy jej najbardziej potrzebujemy, a więcej kiedy jest zimno.

W odniesieniu do ciepłych zim, kiedy nie gromadzimy wody w krajobrazie wody w postaci śniegu i rosnącymi potrzebami nawodnień w rolnictwie przechodzimy do kluczowych wniosków z obrad IV Okrągłego Stołu pt. „Woda w rolnictwie – szanse i zagrożenia” organizowanego w ramach ruchu Open Eyes Summit. Profesor wskazuje nie tylko na ogromne ryzyka, przed jakimi stoi rolnictwo, ale też podkreśla zaskakujący wynik dyskusji meliorantów z ekologami, którzy doszli do porozumienia w sprawie rowów melioracyjnych.

W rozmowie nie zabraknie odniesienia do nowego światowego trendu – constracted wetlands czyli nie tylko odtwarzania ale też tworzenia nowych mokradeł.

W kolejnym odcinku podcastu Zdrowa rzeka gościmy Monikę Gołębiewską-Kozakiewicz, dyrektorkę zarządu Zieleni Miasta Stołecznego Warszawy.

Nasz gość opowie czym zajmuje się Zarząd Zieleni w Warszawie, i jak godzić przeciwstawne interesy, bo przyroda w wielkim mieście nie ma lekko, z tym że miasta są dla ludzi. Mieszkańcy jednak żądają więcej zieleni, co realizowane jest również w ramach budżetu obywatelskiego. W miarę jak miasto rozwija się, coraz mniej terenów pozostaje dla roślinności. Zarządcy zieleni muszą szukać kreatywnych rozwiązań zagospodarowania terenów, uwzględniając ograniczenia infrastrukturalne. Mamy się czym pochwalić, bo Warszawa jest jednym z najbardziej zielonych miast w Europie, gdzie pod opieką miasta jest ponad tysiąc hektarów zieleni przyulicznej i setki hektarów parków. Inne miasta w Polsce nie pozostają w tyle, realizując projekty zagospodarowania wód opadowych tworząc ogrody deszczowe, inni tworzą parki i parczki kieszonkowe lub „wciskają” zieleń miejską gdzie tylko się da.

Nasz gość opowie o nieoczywistych wyzwaniach przy urządzaniu i zarządzaniu zielenią miejską – o koordynacji miejsko-dzielnicowej, o niespodziankach infrastruktury uniemożliwiających nasadzenia, czy jak dobrać właściwe gatunki do nasadzeń, ile milionów kwiatów sadzi się w stolicy a także jak radzić sobie z wandalizmem czy jak odnaleźć skradzione drzewo!

Odpowiemy na pytania Czy Wisła jest czysta? Czy można się kąpać w Wiśle? Czy jest bezpieczna? Jak przywracać rzeki zwierzętom, o odwracaniu skutków dawnych działań. Jak radzić sobie z gatunkami inwazyjnymi. Kim są plażowi w Warszawie? Jakie śmieci znajdujemy sprzątając okolicę Wisły – i co się zmieniło przez lata. Skąd się wzięło to że Wisła jako dziewiętnasta dzielnica Warszawy i jaki jest nieformalny ratusz tej dzielnicy?

Rozmowę – jak zawsze – kończymy apelem w imieniu rzek. Szanuj rzeki i zabieraj swoje śmieci ze sobą.

Zapraszamy do wysłuchania kolejnego odcinka naszego podcastu Zdrowa rzeka, w którym gościmy niezwykłe małżeństwo strażackie - Agnieszkę i Mariusza Taborów, którzy od 2000 roku poświęcają się pracy w straży pożarnej. Opowiadają o tym z pasją. Z wielkim zaangażowaniem oddają się też działalności społecznej.Agnieszka (pochodzi z rodziny ze strażackimi tradycjami) oraz Piotr tworzą i są częścią wyjątkowej kilkudziesięcioosobowej ekipy w OSP Chrząstowice. Ich historia to nie tylko opowieść o codziennej służbie, alarmach, interwencjach. Strażacka remiza to także swego rodzaju dom kultury i miejsce spotkań, w którym edukuje się i uczy społecznej aktywności.W najnowszym odcinku poruszamy kwestię działań straży pożarnej w kontekście ochrony środowiska oraz wyzwań związanych z zarządzaniem wodą. Nasi goście opowiadają na przykład, jak skutecznie zgromadzić ludzi, aby porozmawiać z nimi o wodzie, albo jak przekonać lokalną społeczność do akceptacji bobrów, które zamieszkały w okolicy.Strażacy podkreślają, jak istotne było dla nich szkolenie „Bez lania wody” przeprowadzone przez Fundację Stocznia. Zmieniło ono sposób postrzegania przez nich kwestii tzw. uporządkowania rzek. Pokazało jak mądrze opowiadać ludziom o tym, co wynika z historycznych map, pokazujących dawny bieg rzek i aktualnych map zagrożenia powodziowego.Goście opowiadają o tym, co ich zaskoczyło podczas spotkania z mieszkańcami dotyczącego wody. To na przykład reakcje dzieci, które tęsknią za zdrową rzeka czy wypowiedzi niektórych mieszkańcy, którzy wytłumaczyli innym jakie są negatywne skutki dla zdrowia nawożenia pól czy spuszczania szamb do rzek.