Концептот на правична и рамномерна застапеност не е само последица на уставните амандмани произлезени од Охридскиот рамковен договор, туку е и едно од основните принципи врз основа на кои се уредуваат современите мултиетнички општества. Од една страна, ова значи релативно рамномерно претставување на различните етнички заедници во администрацијата, судството, јавниот сектор инт. Но, од друга страна, овој принцип не смее да го повредува начелото на квалитет и вредност, нешто што во македонското општество со години се проблематизира. Податоците на Центарот за управување со промени укажуваат дека спроведувањето на фамозниот „балансер“ е нешто што е подложно на крајно негативни јавни перцепции, особено во делот со изјаснувањето на етничката припадност, категорија која може да биде предмет на бројни манипулации, но и повреди на човековите права, доколку промената на ваквото изјаснување се забрани или ограничи. Конечно, најавата за комплетното укинување на балансерот во јавниот сектор упатува на една многу очигледна дилема – што би го заменило?

За проблематиката на балансерот, неговото функционирање, предизвиците, но и иднината зборуваме со Неда Малеска од Центарот за управување со промени и Константин Битраков од Правниот факултет при УКИМ.

Рангирањето на најстариот македонски универзитет на 1.990 место од вкупно 20.000 универзитети укажува дека Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ (УКИМ) е многу блиску до испаѓање од 2.000 најуспешни универзитети во светот, а сè подалеку од посакуваниот пласман во првите 1.000 најуспешни универзитети. Она што навистина загрижува е надолниот тренд, каде од почетоците на неговото рангирање, УКИМ константно назадува. Другите македонски универзитети стојат уште полошо, но сепак очекувањата на јавноста во нашето општество се во најголема мерка фокусирани на УКИМ. И целиот притисок, секако.

Се поставува прашањето: Дали е возможно подобрување на состојбите во оваа сфера со оглед на средствата кои се одделуваат за наука од страна на Министерството за образование и наука (МОН), кои од мали во меѓувреме стана симболични? Не е реално да се очекува подобрување на пласманот на УКИМ во услови на безмалку непостоечки буџет за наука, ниту компензирање исклучиво со странски проекти. Неуспешната либерализација на високото образование создаде само дополнителен притисок врз најстариот универзитет кој мораше да се прилагоди на новонастанатата ситуација. Од друга страна, дебалансот кој се создава со запишување на само одреден број факултети кои се сметаат за „вработливи“ дополнително придонесува кон одлив на мозоци со оглед дека оваа вработливост најмалку се однесува на локалната економија. Тоа ги намалува шансите за поквалитетен научен кадар, но и квалитетно задоволување на пазарот на труд на локално ниво, а редовната критика дека УКИМ не комуницира со пазарот на труд секако останува.

За овие состојби и предизвици разговараме со проф. д-р Христина Спасевска и проф. д-р Владимир Петрушевски – Фили, обајцата поранешни проректори на УКИМ.

Почнаа кампањите. И претседателската и онаа за парламентарните избори. На почетокот претседателските кандидати некако срамежливо ги пласираа своите програми, а по втората недела работите почнаа да го добиваат својот вообичаен и очекуван тек – дисквалификации, навреди на идеолошка, но и лична основа, токсичност, партиски ботови и негативна кампања. Докажано е дека токму негативната кампања ги одвраќа неопределените гласачи да излезат на гласање, а истовремено токму овие неопределени гласачи кандидатите и партиите ги „ловат“ за подобрување на своето изборно конто. Значи, треба внимателно да се балансира меѓу навредите и додворувањето на неопределениот гласач, иако некогаш токму токсичните и штетни наративи се одлична алатка за мобилизација на потиштените гласачи и оној дел од општеството кој се чувствува обесправен и маргинализиран. Сè е до проценките, веројатно...

Сепак, ако се држиме до цврсти и научно добиени податоци, шестмесечниот извештај на Институтот за комуникациски студии (ИКС) „Мерење на политички штетни наративи“ јасно покажува дека политичките партии и лидери на македонската политичка сцена нималку не се лишуваат од употреба на штетни и токсични наративи како „легитимен“ дел од својата политичка тактика. Медиумскиот мониторинг на штетните наративи на политичките партии и лидери во периодот септември 2023 – февруари 2024 покажува загрижувачки податоци за зачестеноста и интензитетот на штетните наративи во политиката, нешто што е сосема логично да очекуваме да се влоши во текот на целиот период во кој ќе имаме две паралелни кампањи. Токму за овој извештај и за наодите до кои дојде тимот кој го изработува, разговараме со Бојан Георгиевски од ИКС и Елеонора Серафимовска од ИСППИ.