W tym odcinku zapraszam do zapoznania się z trzema wspomnieniami i trzema różnymi sytuacjami, w których Bolesław Chrobry i jego rodzina byli upamiętniani w instytucjach Kościoła cesarskiego w 1 połowie XI w. Bo choć z punktu widzenia wielkiej polityki wydawać by się mogło, że po śmierci Ottona III skończyły się dobre relacje władcy Polski ze światem niemieckiej arystokracji, to nic bardziej błędnego. Nie tylko dlatego, że więzi polityczne i rodzinne przetrwały zwrot w polityce, ale tez dlatego, że dla instytucji Kościoła polityka nie była najważniejszym argumentem w ocenie wagi związków z możnymi benefaktorami. Także z punktu widzenia dworu piastowskiego związki kulturowe z Cesarstwem i jego Kościołem były głębsze i trwalsze niż jakiekolwiek relacje polityczne. Zanurzmy się zatem w świat pamięci średniowiecznego Kościoła Rzeszy, by wraz z Piastami stać się częścią jego kulturowego dziedzictwa.

Więcej na ten temat: M. Derwich, Kanonicy świeccy, Bolesław Chrobry i Magdeburg. Ze studiów nad "zapomnianą" instytucją kościelną, [w: Viae historicae. Księga jubileuszowa..., Wrocław 2001, s. 233-241; P. Wiszewski, Domus Bolezlai. W poszukiwaniu tradycji dynastycznej Piastów (do około 1138 roku), Wrocław 2008, s. 492-499.

W dzisiejszym odcinku opowiadam o jednym z najbardziej znanych źródeł do historii Polski średniowiecznej - regeście 'Dagome iudex'. Staram się wyjaśnić, czym był, jakie było znaczenie opisanego w nim gestu w świetle innych, podobnych dokumentów. Szczególną uwage zwracam na postaci głównych bohaterów. Bo choć w wyobraźni Polaków figura księcia Mieszka I przesłoniła zupełnie jego żonę, Odę z Haldensleben, to wydaje się to głęboko niesłuszne. I kto wie, może to ona była pomysłodawczynią oddania kraju nad Odrą i Wisłą św. Piotrowi?

Więcej na ten temat: Przemysław Wiszewski, Dagome iudex – Mieszko I wobec Rzeszy, W: Świat średniowiecza : studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi / red. nauk. Agnieszka Bartoszewicz [et al.]. – Warszawa : Wydaw. Uniwersytetu Warszawskiego, 2010. – S. 441-453.

Orzeł jako godło Piastów pojawia się stosunkowo późno, w latach 20. XIII w. Symboliczna wartość tego króla przestworzy ułatwiła szybkie rozpowszechnienie się tego znaku wśród piastowskich dynastów. Nie przyjął się on jako jedyne godło dynastii, bywał zastępowany innymi znakami, ale ostatecznie u schyłku XIII w. ukształtowały się stabilne wyobrażenia godeł poszczególnych linii rodu Piastów, zaś koronowany orzeł stał się godłem piastowskich królów lub władców mających takie aspiracje. Przyjęcie orła jako godła najprawdopodobniej miało ścisły związek z przemianami heraldycznymi elit możnowładców niemieckich, w tym przyjęciu orła jako godła dynastów władających Brandenburgią, sąsiadującą ze Śląskiem i Wielkopolską.

Przegląd polskich badań, symbolika wyobrażeń na pieczęciach Piastów - Zenon Piech, Ikonografia pieczęci Piastów, Kraków 1993.